αιράριο

(aerarium). Τo θησαυροφυλάκιο του ρωμαϊκού κράτους. Βρισκόταν στον ναό του Κρόνου που είχε οικοδομηθεί στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. και για να διακρίνεται από τα άλλα θησαυροφυλάκια ονομαζόταν α. του Κρόνου ή του ρωμαϊκού λαού ή δημόσιο. Εκεί φυλασσόταν χρήμα ρευστό ή πολύτιμο μέταλλο ακατέργαστο. Ήταν τα έσοδα που προέρχονταν από πωλήσεις δημόσιων πραγμάτων, επιβολή φόρων, δημεύσεις, αποζημιώσεις πολεμικές ή λάφυρα. Το δημόσιο α., εκτός από θησαυροφυλάκιο, ήταν και ένα είδος κρατικού αρχείου. Φυλάσσονταν σε αυτό τα δημόσια συμβόλαια, οι απολογισμοί των ταμιών, των ανώτατων αρχόντων και των επαρχιακών κυβερνητών· επίσης τα βιβλία των δημόσιων εφόρων με καταστάσεις των δημόσιων αγαθών, πίνακες των φορολογούμενων πολιτών και των έμμισθων δημόσιων υπαλλήλων. Εκτός από τα ντοκουμέντα οικονομικής φύσης φυλάσσονταν στο α. αντίγραφα των νομικών κειμένων, τα πρωτόκολλα των εκλογών, οι όρκοι των ανώτατων αρχόντων, οι κατάλογοι των δικαστών, και από την εποχή του Μάρκου Αυρηλίου τα βιβλία γεννήσεων των Ρωμαίων πολιτών. Όταν οι ανώτατοι άρχοντες με την έγκριση της Συγκλήτου έκαναν ανάληψη ή κατάθεση χρημάτων στο α., οι δημόσιοι ταμίες που φύλαγαν και τα κλειδιά κατέγραφαν κάθε κίνηση εισαγωγής και εξαγωγής έκτακτης ή κανονικής. Ο Ιούλιος Καίσαρ το 6 μ.Χ. ίδρυσε το στρατιωτικό α. (aerarium militare), από το οποίο έπαιρναν συντάξεις οι παλαίμαχοι στρατιωτικοί.